Negatywne zmiany klimatyczne są jednym z najważniejszych wyzwań dla naszej cywilizacji. Koszty opieki zdrowotnej wynikające z tych zmian, w tym zanieczyszczenia powietrza, szacuje się już teraz na ok. 820 mld dol. rocznie, a według WHO co roku zanieczyszczenie powietrza, którym oddychamy przyczynia się do 4,2 mln przedwczesnych zgonów. Europejska Agencja Środowiska (EEA) wskazuje, że z powodu upałów do 2050 r. w samej tylko Unii Europejskiej będzie umierało przedwcześnie nawet 120 tys. osób rocznie.
Niestety sam system opieki zdrowotnej często jest nieświadomym sprawcą chorób cywilizacyjnych. Szpitale jako element tego sektora, są bardzo energochłonne i odpowiadają za znaczną emisję zanieczyszczeń, w tym tych najbardziej toksycznych. Według raportów, globalny system ochrony zdrowia jest piątym największym emitentem dwutlenku węgla na świecie. Całkowity ślad węglowy opieki zdrowotnej odpowiada aż za 4,4% globalnej emisji gazów cieplarnianych netto, co stanowi prawie dwa razy więcej niż emisje z transportu lotniczego czy stoczniowego. W Polsce ten sektor dokłada się na poziomie około 4% do całkowitych emisji krajowych. Budynek szpitala jest 2.5 krotnie bardziej zanieczyszczający i energochłonny niż tradycyjny budynek komercyjny. Przewiduje się, że bez konkretnych działań na rzecz klimatu, globalne emisje gazów cieplarnianych związanych z opieką zdrowotną wzrosną ponad trzykrotnie do 2050 roku do 6-7 gigaton rocznie, w porównaniu z poziomem z 2014 roku, co stanowi bardzo poważne zagrożenie dla środowiska. Warto sobie wyobrazić chociażby jakie ilości różnego typu odpadów produkują wszystkie łóżka szpitale w Polsce, skoro dziennie takie łóżko może wygenerować nawet ok. 13 kg odpadów a dni hospitalizacji w naszym kraju rocznie mamy około 160 milionów. To pokazuje skalę problemu.
Ponadto, warto zwrócić uwagę na ogromne zużycie surowców do produkcji i funkcjonowania szpitali (aż 10% globalnego ich zużycia przypada na ten właśnie sektor) potęguje presję na środowisko naturalne i m.in. na utratę bioróżnorodności. W Polsce opieka zdrowotna odpowiada za około 1,3% łącznej utraty bioróżnorodności. Zasoby wykorzystywane przez system opieki zdrowotnej często nie są ponownie wykorzystywane / odzyskiwane, ale poddawana spalaniu lub trafiają na wysypiska śmieci.
W związku z powyższym, konieczne jest szybkie zwiększenie świadomości na temat wpływu opieki zdrowotnej na środowisko oraz zachęcanie placówek medycznych do wdrażania praktyk zrównoważonej opieki zdrowotnej. Zmiany te są nie tylko konieczne z punktu widzenia ekologicznego, ale również mają istotne znaczenie dla zdrowia publicznego i ekonomii, z perspektywy dzisiejszego i przyszłych pokoleń.
Jedną z odpowiedzi na problem wysokiej toksyczności systemu opieki zdrowia jest koncepcja zielonego szpitala. Jest to podejście, które łączy innowacyjne strategie zarządzania środowiskowego z wysokimi standardami opieki zdrowotnej. Celem jest minimalizacja negatywnego wpływu placówek medycznych na środowisko naturalne, ale również poprawa jakości opieki nad samym pacjentem oraz dbałość o dobrostan personelu medycznego.
Idea „zielonych szpitali” nie jest inicjatywą nową, powstała bowiem już 50 lat temu, ale dopiero teraz zaczyna zyskiwać na znaczeniu, kiedy zagrożenia klimatyczne odczuwa prawie każdy z nas. Zielone podejście w szpitalach pozwala m.in. na redukcję emisji gazów cieplarnianych, ograniczenie zużycia zasobów i surowców, odpowiednie gospodarowanie odpadami, nowoczesne zarządzanie cyklem życia wyrobów medycznych czy minimalizację negatywnego wpływu substancji farmaceutycznych oraz gazów anestezjologicznych na środowisko naturalne.
W szpitalach, które stawiają na zrównoważone procesy i technologie w sposób znaczący, kilkudziesięcioprocentowy (nawet 90%) spada zachorowalność na takie choroby, jak grypa, astma czy bóle głowy. Przyjazne i zrównoważone środowisko powoduje po prostu to, że pacjenci w znacznie mniejszym stopniu cierpią na choroby generowane w środowisku szpitalnym. Zrównoważone, zielone podejście powoduje redukcję kosztów operacyjnych szpitali rzędu 10 proc. Co więcej wartość takiego „zielonego”, stosującego odpowiednie podejście i procedury, podmiotu leczniczego jest w wycenach o ponad 7 proc. wyższa niż jednostek nieuwzględniających ww. koncepcji. Co jednak najważniejsze zielona transformacja opieki zdrowotnej to szansa na znaczące ograniczenie negatywnego wpływu działalności tych - kluczowych dla społeczeństwa - instytucji na środowisko naszego życia, a tym samym powstrzymanie ilości chorób, które są skutkiem gwałtownej ekspansji naszego gatunku.
