Zaufanie do technologii w e-administracji: Powtórna analiza nieudanego wdrożenia elektronicznych maszyn do głosowania w Holandii (2006-07)

Cel projektu Projekt ma na celu zbadanie wpływu technologii na życie polityczne i obejmuje różne aspekty tego zjawiska: od tego, w jaki sposób administracje publiczne wcielają technologię w zarządzanie, po sposoby, w jakie obywatele wykorzystują technologię do aktywności obywatelskiej. Przedmiot tego badania naukowego – kryzys związany z elektronicznymi maszynami do głosowania w Holandii (2006-2007) – był punktem zwrotnym w postrzeganiu bezpieczeństwa wyborów przeprowadzanych za pośrednictwem technologii; przyciągnął uwagę naukowców analizujących zaufanie do technologii. Bieżące zainteresowanie tworzeniem bardziej wydajnych i wygodnych ordynacji wyborczych oraz niedawne przypadki wdrażania technologii przy okazji wyborów na całym świecie raz jeszcze zwraca uwagę na kwestię odpowiedniego uwzględnienia technologii dla uzyskania wiarygodnych wyborów. W kontekście najnowszych wydarzeń ponowna analiza przypadku holenderskiego, a także przeprowadzenie wywiadów z osobami, które odegrały w nim istotną rolę, może rzucić nowe światło na tę sprawę. Celem tych działań jest przeprowadzenie analizy czynników determinujących procesy budowania i niszczenia zaufania do technologii wyborczej i ich funkcjonowania, w tym także relacyjnych aspektów tej analizy. W tym celu proponuję ponowne zbadanie nieudanego wdrożenia elektronicznych maszyn do głosowania w Holandii w latach 2006-2007, gdzie grupa informatyków na antenie studia telewizji publicznej udowodniła, że powyższe maszyny nie zapewniają bezpieczeństwa. To wydarzenie spowodowało ogromną falę nieufności do tego systemu i zmusiło rząd do powtórnego wdrożenia głosowania na kartach. Wizyta na Wolnym Uniwersytecie w Amsterdamie (Vrije Universiteit Amsterdam) umożliwiłaby mi przeprowadzenie wywiadów z osobami bezpośrednio zaangażowanymi w sprawę oraz omówienie wniosków oraz podstaw teoretycznych z naukowcami będącymi ekspertami w tej dziedzinie. Gospodarz wizyty, prof. Peter van den Besselaar, posiada ogromną wiedzę w zakresie problemów związanych z zaufaniem w technologii i Sieciach Społecznościowych (Social Network Analysis), będących dwoma kluczowymi elementami niniejszego wniosku. Proponowane działanie obejmuje: (1) podejście immersyjne do przypadku holenderskiego wraz z analizą literatury przedmiotu (2) przeprowadzenie pogłębionych wywiadów z osobami bezpośrednio zaangażowanymi w rozwój i dalszą analizę holenderskiego przypadku nieudanego wdrożenia maszyn do głosowania (3) przeprowadzenie pogłębionych wywiadów z naukowcami koncentrującymi się na zrozumieniu społecznych i relacyjnych czynników determinujących zaufanie w technologii; (4) opracowanie analizy Pola Działania Strategicznego (Strategic Action Fields) w celu opisania relacji i wewnętrznych wzorców funkcjonowania sieci czynników biorących udział w tworzeniu zaufania. Celem tej analizy jest zbadanie, na podstawie przypadku holenderskiego, procesu tworzenia zaufania do technologii wyborczej, przy jednoczesnym wzbogaceniu jej o elementy społeczne i relacyjne. Debata na temat zaufania w technologii koncentruje się często na technologicznych i technicznych wymogach systemu, pomijając ważne wymiary ludzkiego zachowania, takie jak interakcje między ludźmi i/lub organizacjami. Większość wymagań, jakie muszą spełniać systemy technologii wyborczej, związane są z zaufaniem: muszą być bezpieczne, chronić prywatność i umożliwiać weryfikację (Oostveen, Van den Besselaar, 2005). Jednocześnie powinno się budować zaufanie wśród wyborców, a niektóre zainteresowane strony mogą się przyczynić do tworzenia poczucia bezpieczeństwa i zaufania. W teoretycznym podejściu do analizy i zrozumienia niniejszego studium przypadku ujęte zostaną aspekty relacyjne, poprzez zbadanie logiki Pól Działań Strategicznych (Fligstein i McAdam, 2011). Celem badania jest sporządzenie schematu i opisanie sieci relacji między osobami zaangażowanymi w proces tworzenia zaufania i funkcjonowania tych interakcji. Wyniki tej analizy można dodatkowo osadzić w kontekście zaleceń organizacji międzynarodowych dotyczących tworzenia zaufania (np. The Pyramid of Trust, IDEA 2011).

Wpływ rezultatów Projekt ten jest ważny dla opracowania szerszego indywidualnego programu badawczego analizującego interakcje między społeczeństwem, technologią i administracją publiczną w dziedzinie demokracji. Pomoże o stworzyć narrację dotyczącą tworzenia zaufania z perspektywy społecznej. Spodziewane rezultaty przyczynią się do rozpoczęcia debaty na temat czynników warunkujących zaufanie, koniecznych do rozwoju i umocnienia  propozycji modernizacji systemu wyborczego. Stworzony w ten sposób tekst przyczyni się do zbudowania podwalin przyszłego programu badawczego w ramach projektów polskich (np. Sonata) lub międzynarodowych (np. granty MSCA) badających czynniki warunkujące zaufanie w technologii. Rezultaty zostaną zaprezentowane podczas znaczących Konferencji Międzynarodowych (np. konkretnych konferencji w opisywanej powyżej dziedzinie: ICEGOV, E-Vote-ID; lub konferencji w szerszych dziedzinach Socjologii i Politologii: ISA, IPSA, ECPR); przewidziano także szereg publikacji: artykuły w znaczących międzynarodowych czasopismach (np. Government Information Quarterly, Journal Of Public Administration Research And Theory, Social Science Computer Review lub Administration and Society) oraz rozdział książki wydanej nakładem wydawnictwa Springer.