Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.), członkiem zespołu adwokackiego może być tylko osoba wpisana na listę adwokatów.

Co do zasady, na listę adwokatów może być wpisany ten, kto:
1) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata,
2) korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,
3) ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,
4) odbył w Rzeczypospolitej Polskiej aplikację adwokacką i złożył egzamin adwokacki.

Wymogu odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego nie stosuje się do:
1) profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych,
2) osób, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,
3) osób, które zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora lub wykonywały zawód radcy prawnego albo notariusza,
4) osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:
a) zajmowały stanowisko asesora sądowego, asesora prokuratorskiego, referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub
b) wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.),
5) osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:
a) zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego, aplikanta sądowo-prokuratorskiego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub
b) wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Do egzaminu adwokackiego bez obowiązku odbycia aplikacji adwokackiej mogą zaś przystąpić:
1) doktorzy nauk prawnych,
2) osoby, które przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu zatrudnione były na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta sędziego lub asystenta prokuratora,
3) osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej,
4) osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów,
5) osoby, które zdały egzamin sędziowski, prokuratorski lub notarialny,
6) osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Najbardziej typową drogą do zawodu adwokata jest jednak aplikacja adwokacka.

Nabór na aplikację adwokacką przeprowadza się w drodze egzaminu konkursowego.
Egzamin konkursowy przeprowadzają komisje egzaminacyjne do spraw aplikacji adwokackiej przy Ministrze Sprawiedliwości, powołane na obszarze właściwości jednej lub kilku okręgowych rad adwokackich. Polega on na sprawdzeniu wiedzy kandydata na aplikanta adwokackiego z zakresu materialnego i procesowego prawa karnego, materialnego i procesowego prawa wykroczeń, prawa karnego skarbowego, materialnego i procesowego prawa cywilnego, prawa rodzinnego i opiekuńczego, prawa gospodarczego, spółek prawa handlowego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, materialnego i procesowego prawa administracyjnego, postępowania sądowoadministracyjnego, prawa Unii Europejskiej, prawa konstytucyjnego oraz prawa o ustroju sądów i prokuratur, samorządu adwokackiego, radcowskiego i innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej.

Egzamin konkursowy przeprowadza się raz w roku, w terminie wyznaczonym przez Ministra Sprawiedliwości.
Ogłoszenie o egzaminie konkursowym zamieszcza Minister Sprawiedliwości w terminie do dnia 30 czerwca każdego roku w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i Biuletynie Informacji Publicznej.

Zgłoszenie powinno być złożone do komisji najpóźniej 45 dni przed dniem rozpoczęcia egzaminu konkursowego.
Za udział w egzaminie konkursowym kandydat uiszcza opłatę, której wysokość, której wysokość ustala Minister Sprawiedliwości po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Adwokackiej, przy czym nie może ona przekraczać równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2008 roku opłata wynosiła 563 złote.

Egzamin konkursowy polega na rozwiązaniu testu składającego się z zestawu 150 pytań zawierających po trzy propozycje odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Kandydat może wybrać tylko jedną odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź kandydat uzyskuje 1 punkt. Pozytywny wynik z egzaminu konkursowego otrzymuje kandydat, który uzyskał z testu co najmniej 100 punktów.

Po przeprowadzeniu egzaminu konkursowego komisja ustala wynik kandydata w drodze uchwały. Następnie komisja ogłasza wyniki całego egzaminu konkursowego.

Wpis na listę aplikantów adwokackich osób, które uzyskały pozytywną ocenę z egzaminu konkursowego, następuje na podstawie uchwały okręgowej rady adwokackiej. Uzyskanie przez kandydata pozytywnej oceny z egzaminu konkursowego uprawnia go do złożenia wniosku o wpis na listę aplikantów adwokackich w ciągu 2 lat od dnia ogłoszenia wyników egzaminu konkursowego.

Aplikacja adwokacka trwa trzy lata. Aplikanci odbywają w trakcie pierwszego roku aplikacji szkolenie z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury. Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej zawiera co roku z Dyrektorem Krajowego Centrum Szkolenia Kadr Sądów Powszechnych i Prokuratury, porozumienie w sprawie odbywania przez aplikantów szkolenia z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury, w którym ustala się plan szkolenia mając na uwadze zarówno praktyczne, jak i teoretyczne zapoznanie aplikantów ze sposobem funkcjonowania sądownictwa powszechnego i prokuratury, sposób jego odbywania i czas trwania, a także wysokość wynagrodzenia za przeprowadzenie szkolenia.

Aplikacja adwokacka jest odpłatna. Z opłat wnoszonych przez aplikantów do właściwej okręgowej rady adwokackiej finansowane jest szkolenie.
Wysokość opłaty nie może być wyższa niż sześciokrotność minimalnego wynagrodzenia. Okręgowa rada adwokacka może jednak zwolnić aplikanta adwokackiego od ponoszenia opłaty, a także odroczyć jej płatność lub rozłożyć ją na raty.

Aplikant adwokacki dysponuje bardzo szerokimi uprawnieniami. Już po sześciu miesiącach aplikacji może zastępować adwokata przed sądem rejonowym, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami.
Po roku i sześciu miesiącach aplikacji aplikant adwokacki może także zastępować adwokata przed innymi sądami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Aplikacja adwokacka kończy się złożeniem egzaminu adwokackiego.
Szczegółowy regulamin aplikacji adwokackiej można znaleźć na stronie internetowej: bip.adwokatura.pl/pl/bip/aplikacja/regulamin_aplikacji_adwokackiej

Aktualności

W 2009 roku Minister Sprawiedliwości wyznaczył termin egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką na dzień 19 września 2009 roku. Opłata za egzamin wstępny wyniosła 638,00 zł.

Zgodnie z informacją podaną na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, zgłoszenie o przystąpieniu do egzaminu wstępnego powinno zawierać:
1. wniosek o dopuszczenie do egzaminu wstępnego,
2. kwestionariusz osobowy,
3. życiorys,
4. oryginał albo urzędowy odpis dyplomu albo poświadczoną notarialnie kopię oryginału lub urzędowego odpisu dyplomu ukończenia wyższych studiów prawniczych w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskania tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Rzeczypospolitej Polskiej, albo zaświadczenie o zdaniu egzaminu magisterskiego,
5. zamiast dokumentu o którym mowa w pkt 4, można złożyć zaświadczenie, z którego wynika, iż kandydat zdał wszystkie egzaminy i odbył praktyki przewidziane w planie wyższych studiów prawniczych oraz ma wyznaczony termin egzaminu magisterskiego. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu wstępnego takiego kandydata jest złożenie przez niego w siedzibie komisji kwalifikacyjnej nie później niż 7 dni (12 września 2009 r.) przed terminem egzaminu wstępnego oryginału albo urzędowego odpisu dyplomu albo poświadczonej notarialnie kopii oryginału lub urzędowego odpisu dyplomu lub zaświadczenia o zdaniu egzaminu magisterskiego,
6. informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego opatrzną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed złożeniem zgłoszenia,
7. oryginał dowodu uiszczenia opłaty za egzamin wstępny,
8. 3 zdjęcia zgodnie z wymaganiami obowiązującymi przy wydawaniu dowodów osobistych (aktualne, wyraźne i jednakowe fotografie o wymiarach 35 x 45 mm, przedstawiające osobę bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami w taki sposób, aby ukazywały głowę w pozycji lewego półprofilu i z widocznym lewym uchem, z zachowaniem równomiernego oświetlenia twarzy).

Zestaw pytań testowych na egzamin wstępny dla kandydatów na aplikantów adwokackich i radcowskich (wspólny dla obydwu grup kandydatów) przygotował zespół powołany przez Ministra Sprawiedliwości w dziewięcioosobowym składzie, obejmującym przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości, samorządu adwokackiego oraz samorządu radcowskiego.

Zestaw pytań dostępny jest tutaj, a zestaw poprawnych odpowiedzi tutaj.

W 2009 roku do egzaminu wstępnego na aplikację adwokacką przystąpiły 4 044 osoby. Ze wstępnych informacji wynika, że pozytywny wynik z egzaminów wstępnych uzyskało 76,9 % osób.

 Zasady odbywania aplikacji legislacyjnej zostały określone w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 2008 r. w sprawie aplikacji legislacyjnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 157, poz. 982).

 Aplikacja ta jest prowadzona przez Rządowe Centrum Legislacji i jest podzielona na dwa 5-miesięczne semestry i prowadzona w przemiennie następujących cyklach:

 1) cykl I:
a) aplikacja rozpoczyna się we wrześniu,
b) pierwszy semestr trwa od września do stycznia następnego roku,
c) drugi semestr trwa od lutego do czerwca,
d) patroni prowadzą zajęcia z aplikantami od listopada do października następnego roku,
e) aplikacja kończy się egzaminem w listopadzie;

 2) cykl II:
a) aplikacja rozpoczyna się w lutym,
b) pierwszy semestr trwa od lutego do czerwca,
c) drugi semestr trwa od września do stycznia następnego roku,
d) patroni prowadzą zajęcia z aplikantami od kwietnia do marca następnego roku,
e) aplikacja kończy się egzaminem w kwietniu.

Zgodnie z § 3 rozporządzenia aplikacja obejmuje:
 1) uczestnictwo w wykładach oraz konwersatoriach;
 2) wykonywanie zadań praktycznych, wyznaczanych przez kierownika aplikacji lub patrona.

 Zgodnie z § 4. ust. 1 rozporządzenia., przedmiotem wykładów i konwersatoriów są, z uwzględnieniem odrębności gałęzi prawa i dyscyplin prawniczych:
  1)   źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej;
  2)   metodyka pracy legislacyjnej;
  3)   procedura prawodawcza;
  4)   wybrane problemy legislacyjne podstawowych gałęzi prawa;
  5)   standardy tworzenia prawa w państwie prawnym;
  6)   prawo Unii Europejskiej i harmonizacja prawa polskiego z prawem Unii Europejskiej;
  7)   orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i orzecznictwo sądowe.

Zadania praktyczne polegają zaś w szczególności na opracowywaniu, pod kierunkiem prowadzącego wykład lub konwersatorium albo patrona:
  1)   projektów aktów prawnych;
  2)   założeń projektów aktów prawnych;
  3)   stanowisk prawno-legislacyjnych do projektów aktów prawnych.

Aplikacja kończy się egzaminem, składanym przed komisją egzaminacyjną. Składa się on z dwóch części.

Część pisemna polega na opracowaniu projektu aktu prawnego wraz z uzasadnieniem oraz na opracowaniu stanowiska prawno-legislacyjnego do projektu aktu prawnego. Podczas egzaminu pisemnego aplikanci mogą posługiwać się tekstami aktów prawnych oraz zbiorami orzeczeń i komentarzami.
Egzamin ustny obejmuje sprawdzenie wiedzy aplikanta i odbywa się przed komisją egzaminacyjną w obecności patrona aplikanta.

Aplikacja legislacyjna jest płatna. Opłata za semestr aplikacji jest równa siedmiokrotności minimalnego wynagrodzenia przewidzianego w przepisach o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Informacje na temat zasad naboru na aplikację dyplomatyczno-konsularną odnajdziesz na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Absolwent prawa może podjąć studia doktoranckie (nazywane studiami trzeciego stopnia) oferowane przez uczelnie wyższe dysponujące uprawnieniami do nadawania stopnia naukowego doktora nauk prawnych, jak również przez Polską Akademię Nauk. Jest także możliwe indywidualne przygotowanie rozprawy doktorskiej pod kierunkiem profesora nauk prawnych i obrona dysertacji na wydziale prawa wyższej uczelni lub w Polskiej Akademii Nauk.

W dniu 25 maja 2009 r. Akademia Leona Koźmińskiego uzyskała uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk prawnych w dyscyplinie prawo. Osoby zainteresowane uczestniczeniem w niestacjonarnym seminarium doktoranckim ALK zachęcamy do odwiedzenia naszej strony internetowej.

 
Warto także obserwować ogłaszane przez szkoły wyższe konkursy na stanowisko asystenta na wydziale prawa. Praca naukowo-dydaktyczna, w szczególności połączona z praktyką, umożliwia bardzo szybki i wszechstronny rozwój; gwarantuje także zdobycie doświadczenia bardzo cennego na rynku pracy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2008 r. Nr 2270, poz. 1505), w służbie cywilnej może być – co do zasady – zatrudniona osoba, która:
 1) jest obywatelem polskim;
 2) korzysta z pełni praw publicznych;
 3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
 4) posiada kwalifikacje wymagane na dane stanowisko pracy;
 5) cieszy się nieposzlakowaną opinią.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w:
 1) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,
 2) urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej,
 3) urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej,
 4) komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej,
 5) Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
 6) Biurze Nasiennictwa Leśnego
oraz powiatowi i graniczni lekarze weterynarii oraz ich zastępcy.

Oferty pracy w korpusie służby cywilnej dostępne są w serwisie internetowym.

 Informacje o tym, jakie warunki musi spełniać kandydat na doradcę podatkowego odnaleźć można na stronie internetowej Krajowej Izby Doradców Podatkowych.

 
 Informacje na temat zasad rekrutacji do służby w Policji można odnaleźć na stronie internetowej Komendy Głównej Policji.

 
 Dla absolwentów prawa dostępne są m.in. staże:
a) w instytucjach unijnych, np. w Europejskim Banku Inwestycyjnym, Europejskim Instytucie Administracji Publicznej i Europejskim Banku Centralnym; informacje na temat ofert pracy oraz stażów dostępne są na stronie internetowej Europejskiego Urzędu Doboru Kadr (EPSO)

b) w Ministerstwie Spraw Zagranicznych; informacje są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

 Duże firmy konsultingowe na swoich stronach internetowych stale ogłaszają nabory do różnych działów. Po zaproszeniu do udziału w rekrutacji na ogół najpierw rozwiązuje się pisemne zadania testowe (często w języku angielskim), potem odbywają się rozmowy kwalifikacyjne (nawet pięć). Proces rekrutacji trwa co najmniej miesiąc, a czasem rozkłada się na 2-3 miesiące.

 Duże firmy konsultingowe na swoich stronach internetowych stale ogłaszają nabory do różnych działów. Po zaproszeniu do udziału w rekrutacji na ogół najpierw rozwiązuje się pisemne zadania testowe (często w języku angielskim), potem odbywają się rozmowy kwalifikacyjne (nawet pięć). Proces rekrutacji trwa co najmniej miesiąc, a czasem rozkłada się na 2-3 miesiące.

 Duże firmy konsultingowe na swoich stronach internetowych stale ogłaszają nabory do różnych działów. Po zaproszeniu do udziału w rekrutacji na ogół najpierw rozwiązuje się pisemne zadania testowe (często w języku angielskim), potem odbywają się rozmowy kwalifikacyjne (nawet pięć). Proces rekrutacji trwa co najmniej miesiąc, a czasem rozkłada się na 2-3 miesiące.

 Zasady, według których przebiega rekrutacja do kancelarii prawnych są ustalane przez wewnętrzne przepisy każdej z firm. Informacje o rekrutacji najłatwiej uzyskać odwiedzając ich strony internetowe; warto przy tym kierować się pozycją zajmowaną przez daną kancelarię w rankingach, sporządzanych corocznie przez czasopisma branżowe, m.in. przez Gazetę Prawną.

Więcej informacji o tym, czym są organizacje pozarządowe (czyli tzw. NGO-sy), ile organizacji tego typu działa w tej chwili w Polsce, czym się zajmują, w jaki sposób można ubiegać się w nich o staż i pracę – znajdziesz na stronie internetowej.