Cel prowadzonych badań/hipoteza badawcza
Celem badań jest ustalenie jakie skutki dla prawa jako regulatora życia społecznego (dla jego cech i funkcji, w tym prestiżu i efektywności) oraz ogólniej: dla struktury całej tkanki normatywnej społeczeństwa ma „zacieranie konturów” współczesnych demokratycznych państw. Przez „zacieranie konturów” państw autorka projektu rozumie rozpraszanie władzy i rozpraszanie kontroli między podmioty publiczne i prywatne w sposób, który powoduje, że relacje władzy, podporządkowania i odpowiedzialności stają się nieprzejrzyste dla obywatela. Jest to zjawisko wielopłaszczyznowe, manifestujące się w działaniu instytucji, w prawie i w innych regulacjach, wyraźnie także w sferze świadomości politycznej, obywatelskiej i prawnej. Ma bezpośredni wpływ na decyzje jednostek, a w konsekwencji na zaufanie do państwa, na prestiż i efektywność prawa i innych regulacji. Jako obszar badań szczegółowych, które mają zweryfikować hipotezy uniwersalne, została wybrana sfera ochrony bezpieczeństwa. Ochrona bezpieczeństwa jest niekwestionowanym w doktrynach i ideologiach podstawowym zadaniem każdego państwa, stanowi więc przedmiot badań, który pozwoli w sposób czytelny zweryfikować stawiane hipotezy. Obywatele podlegają obecnie wielu pozaprawnym normom pochodzącym od podmiotów prywatnych chroniących bezpieczeństwo. Normy te „wymknęły się” spod nadzoru władzy publicznej i są tu nazywane umownie „niepaństwowym prawem”, co oddaje istotę tej wewnętrznie sprzecznej sytuacji. Regulacje niepaństwowe powstające po przekazaniu zadań przez państwo podmiotom prywatnym wypełniają szerokie pola regulacji i mają wiele oryginalnych cech. To zjawisko stanowi problem dla idei demokratycznego państwa prawnego oraz wymaga obecnie rozbudowanej reakcji: a) nauki, w tym zwłaszcza teorii norm, b) ideologii, c) programów politycznych, d) samego prawa.
Rozproszone wyniki badań nad funkcjami współczesnych państw, nad skutkami globalizacji, zmianami konfiguracji sił na świecie po zakończeniu zimnej wojny, po tragedii 11 września 2001 roku, nie zostały zsyntetyzowane i odniesione do ustaleń z zakresu teorii norm w sposób, który pozwoliłby pokazać, czy i jakie głębokie przemiany zaszły w tkance normatywnej współczesnych demokratycznych państw. To główny cel tych badań.
Zastosowana metoda badawcza/metodyka
Poprawność stawianych tez ogólnych będzie testowana w oparciu o wyniki dotąd nie konfrontowanych z teorią prawa i teorią norm wielopłaszczyznowych badań społecznych nad zadaniami państwa w XXI wieku, w tym: w sferze bezpieczeństwa, oraz o empiryczne i teoretyczne badania własne sprawdzające dodatkowo stawiane hipotezy. W każdej fazie badań wykorzystane zostanie modelowanie instytucji, norm i powiązań, w wersji statycznej i dynamicznej. Badania empiryczne będą miały głównie charakter jakościowy. Metodą analizy treści przeanalizowane zostaną wybrane akty normatywne. Ponadto: ankiety, wywiady kwestionariuszowe, case study i inne narzędzia pozwolą na weryfikację wielu postawionych w pracy hipotez. Badania empiryczne przeprowadzi zespół naukowy studentów. Studenci przeprowadzą eksperymenty kontrolowane w obiektach chronionych przez prywatne podmioty, stworzą „mapy domen prywatnych” oraz wezmą udział w badaniach techniką case study.
Wpływ spodziewanych rezultatów na rozwój nauki, cywilizacji, społeczeństwa
Rezultaty badań to nowe, przestrzenne modele relacji struktur społeczno-politycznych i gospodarczych względem prawa i innych norm oraz nowe modele splątania tkanki normatywnej społeczeństw. „Zobaczenie” tej transformacji pozwoli na ustalenie dotąd nie dostrzeganych powodów upadku zaufania do państw. Umożliwi też nową konceptualizację badań nad regulacjami, może płynąć na poziom legislacji oraz na sposób w jaki państwo nadzorować będzie zadania przekazywane podmiotom prywatnym.
Projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki.
