Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy’ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego we współpracy z Katedrą Prawa Międzynarodowego i Prawa UE Kolegium Prawa Akademii Leona Koźmińskiego zorganizowały wspólnie zdalną konferencję: "30 lat Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej".
Podpisanie 14 listopada 1990 roku Traktatu o potwierdzeniu granicy polsko-niemieckiej miało przełomowe znaczenie w relacjach między Polską i Niemcami po II wojnie światowej. Akt ten związany był z przemianami demokratycznymi w Polsce i Europie Środkowej i Wschodniej oraz procesem zjednoczenia Niemiec. Podpisanie Traktatu kończyło powojenny poważny konflikt statusowy między Polską a Niemcami (po 1949 roku z RFN), wynikający z tego, że w RFN kwestionowano ostateczny charakter granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej w świetle prawa międzynarodowego. Stanowisko RFN wywoływało jednym z wielkich konfliktów, który był pochodną końca wojny w 1945 roku i późniejszego podziału politycznego Wschód-Zachód. Różne interpretacje uchwał poczdamskich w tej sprawie w Warszawie i Bonn długo nie pozwalały na jego rozwiązanie.
Do tego dochodziły inne zaszłości wynikające z II wojny i jej skutków. Polska w wyniku wojny straciła połowę przedwojennego terytorium i prawie 6 mln obywateli, zadano jej ogromne straty materialne. Rzesze ludności polskiej zostały przesiedlone po zmianie granicy po 1945 roku ze Wschodu na Zachód. Niemcy zmuszono do rezygnacji z terenów wschodnich na rzecz Polski i ZSRR i postanowiono o wysiedleniu stamtąd dotychczasowych mieszkańców. Ustalenie przebiegu granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej było przez jednych odbierane jako „sprawiedliwość dziejowa”, przez drugich jako „niezabliźniona rana”. Zmiana nastąpiła dopiero na przełomie lat 60. i 70. XX w., dzięki czemu możliwe stało się podpisanie 7 grudnia 1970 r. Układu normalizacyjnego PRL-RFN.
Przemiany demokratyczne w Polsce w 1989 roku i zburzenie muru berlińskiego oraz perspektywa zjednoczenie Niemiec ponownie postawiły sprawę statusu prawnego granicy na porządku dziennym. W 30. rocznicę podpisania historycznego Traktatu chcemy przybliżyć te wydarzenia, wskazać na przebieg negocjacji, pokazać stanowiska i interesy Polski i RFN oraz przypomnieć obrady 2+4 i ich znaczenie dla ostatecznego potwierdzenia przebiegu granicy polsko-niemieckiej. Chcemy także ukazać rolę Traktatu z 14 listopada 1990 r. dla rozwoju Polski i jej relacji z Niemcami w ostatnim trzydziestoleciu.
Uczestnicy panelu brali udział w ówczesnych negocjacjach nad Traktatem: prof. Jerzy Sułek był szefem polskiego zespołu negocjacyjnego, prof. Jan Barcz członkiem tego zespołu, a prof. Jerzy Kranz rozpoczynał pracę w MSZ od udziału w pracach tego zespołu, a następnie w Ambasadzie RP w Kolonii.
Porządek obrad wyglądał następująco:
- Powitanie: prof. Krzysztof Ruchniewicz, prof. Jan Barcz
- prof. Krzysztof Ruchniewicz, Wprowadzenie (aspekty historyczne)
- prof. Jerzy Sułek, Aspekty polityczne negocjacji
- prof. Jerzy Kranz, Stanowisko RFN ws. granicy, dlaczego zawarcie Traktatu było konieczne
- prof. Jan Barcz, Granica polsko-niemiecka w świetle "2+4" i Traktatu
- Dyskusja
- Podsumowanie: prof. Jerzy Sułek, prof. Krzysztof Ruchniewicz