Co łączy PiS i SLD? Co tak naprawdę odróżnia Platformę Obywatelską od Prawa i Sprawiedliwości? Jak liberałowie i konserwatyści rozumieją moralność i jak podejście do tej sfery wpływa na ich postawę wobec małżeństw homoseksualnych, aborcji, in vitro czy kwestii gender?
Odpowiedzi m.in. na te pytania znajdziemy w książce „Umysł moralny” (wydawnictwo Poltext, marzec 2018). Dr Anna Macko, psycholog ekonomiczny z Akademii Leona Koźmińskiego, tłumaczy w niej przede wszystkim, czym jest moralność, co leży u podstaw ocen moralnych, a także jak przekonania moralne powiązane są z orientacjami politycznymi.
Jedną z badanych grup są młodzi przedstawiciele PiS, PO i SLD – ugrupowań, które samodzielnie bądź w koalicji rządziły w Polsce. – Odmienne rozumienie moralności leży u podłoża gwałtownych konfliktów, które obserwujemy w życiu publicznym, a które określane są mianem „wojny kulturowej”. Kiedy spór dotyczy kwestii moralnych, uruchamiają się bardzo silne emocje – zaznacza dr Anna Macko, która przebadała blisko 80 przedstawicieli trzech największych warszawskich młodzieżówek.
PiS i SLD ekonomicznie liberalne. Platforma konserwatywna
Jak wynika z badań, większość przedstawicieli młodzieżówek PiS oraz SLD okazuje się liberałami ekonomicznymi. Z kolei przedstawiciele PO – ekonomicznymi konserwatystami. Co do deklaracji swoich poglądów związanych z obyczajowością, to PO i SLD wyraźnie identyfikują się z nurtem liberalnym, a PiS – konserwatywnym.
Psycholog tłumaczy, jak bardzo rozumienie moralności jest kluczowe dla każdej sfery ludzkiego życia – politycznej, biznesowej, ekonomicznej, ale też dla relacji między ludźmi.
– Zrozumienie obserwowanych w mediach zażartych konfliktów i prób ich rozwiązania bez uwzględniania aspektu moralnego jest niemożliwe. Z tym że samo rozumienie moralności bywa zdumiewająco zróżnicowane – wyjaśnia autorka książki.
Liberałowie kontra konserwatyści – dwa rodzaje moralności
Jak wynika z badań (prowadzonych w latach 2011–2012) opisanych w książce, liberałów politycznych cechuje moralność nowoczesna, a konserwatystów politycznych moralność tradycyjna. Różnice te – jak zaznacza autorka – mogą prowadzić do tzw. wojny kulturowej, szczególnie gdy w grę wchodzą takie aspekty jak: małżeństwa homoseksualne, gender, aborcja czy in vitro. Dr Macko odpowiada więc m.in. na pytania, dlaczego dla jednych polityków coś jest moralne, a dla drugich w sferze moralności się nie mieści.
Książka jest pierwszym takim zestawieniem badań przeprowadzonych w kluczowych obszarach eksperymentalnej psychologii moralności. To szerokie opracowanie, które odpowiada na tak ważne pytania, jak: co leży u podstaw ocen moralnych, co na nie wpływa, jaka jest ich natura, a w końcu – czym jest moralność? Książka ukazała się przy wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
